Sultan 2. Abdülhamid tarafından 1900-1908 yıllarında Şam ile Medine ortasında inşa ettirilen Hicaz Demiryolu, Osmanlı coğrafyasındaki demir yollarından en önemlisiydi. Esad rejiminin devrilmesinin akabinde yeni bir periyoda giren Suriye, yine inşa ve ihya sürecinde Türkiye’nin dayanağını talep ediyor. Bilhassa ulaşım ve altyapı projelerinde Türkiye’nin deneyiminden yararlanılması hedefleniyor.
OSMANLI DEMİR YOLLARI TEKRAR HAYAT BULUYOR
Suriye idaresi, Osmanlı periyodundan kalma demir yollarının ıslah edilmesi için harekete geçti. Bu kapsamda süratli tren projeleri ve Şam ile Halep’te metro sınırlarının inşası gündemde. Türkiye, demir yolu projelerinde deneyimlerini paylaşacak.
DENİZ YOLU NAKLİYECİLİĞİ İÇİN YENİ PROJELER
Suriye, Antakya ve Mersin’den Lazkiye’ye deniz yolu nakliyeciliği için projeler geliştirmeyi planlıyor. Bu projelerle hem ticari hayatın canlanması hem de iki ülke ortasındaki ticari münasebetlerin daha da güçlendirilmesi amaçlanıyor.
HAVAALANLARINA TÜRKİYE DESTEĞİ
Suriye’nin Şam ve Halep havaalanlarındaki altyapı eksiklikleri için Türkiye devreye giriyor. X-ray aygıtları ve dedektörlerin kurulması, pist tamiratları, hava radar sistemlerinin güzelleştirilmesi üzere bahislerde takviye sağlanacak.
TİCARİ HAYATIN OLAĞANLAŞMASI İÇİN TÜRK FİRMALAR DEVREDE
Suriye’de ticari hayatın olağana dönmesi için kara, deniz ve demir yollarında büyük altyapı yatırımları planlanıyor. Türk firmaları, bu projelerde kıymetli bir rol üstlenecek ve Türkiye-Suriye yük nakliyatı için gerekli altyapıyı oluşturacak.
GELECEĞE YÖNELİK İŞBİRLİĞİ HAZIRLIKLARI
Suriye’ye giden Türk grupları, havaalanları ve ulaşım altyapısı üzere kritik alanlarda eksiklikleri raporladı. Bu raporlar doğrultusunda hayata geçirilecek projelerle, Türkiye-Suriye bağlarının daha da derinleşmesi hedefleniyor.
HİCAZ DEMİRYOLU HEM SEMBOLLÜK HEM DE STRATEJİK AÇIDAN ÖNEMLİ
Hicaz Demiryolu‘nu Alman asıllı Amerikalı mühendis Zimpel, 1864’te, Kızıldeniz ile Şam’ı birleştirecek bir demir yolu çizgisinin inşası için Osmanlı Devleti’ne teklifte bulundu. Lakin bu teklif deniz yolu nakliyatının demir yolu inşaatına nazaran daha ucuz olduğu münasebetleriyle birinci olarak Osmanlı tarafından reddedildi.
HİCAZ DEMİRYOLU ALTIN PROJE OLDU
Hicaz kumandan sorumlusu Osman Nuri Paşa’nın 1891’deİstanbul’a gönderdiği bir raporda, Cidde-Mekke ortasına döşenecek bir şimendifer çizgisinin bölge için gerekliliği ve ehemmiyeti üzerinde durdu. Osman Nuri Paşa’nın bu raporu bir mühlet sonra 3 kişilik bir kurulda görüştü ve makul bulunarak Cidde-Mekke ortasında yapılacak bir demir yolunun bilhassa hacıların yol boyunca çektikleri kahırları ortadan kaldıracağı bilgilendirildi.
Hicaz bölgesine demir yolu inşasına dair en kapsamlı teklif 1891’de Ahmed İzzet Efendi’den geldi. O sırada Cidde evkaf müdürü olan İzzet Efendi sunduğu raporda, Şam’dan başlayarak Medine’ye kadar getirilecek bir demir yolunun Hicaz’a yönelecek dış akınlarla bölgede çıkabilecek isyanlara karşı kıymetli bir savunma vasıtası oluşturacağını, tıpkı vakitte hac seyahatlerini da büyük ölçüde kolaylaştıracağını söz etti.
SULTAN 2. ABDÜLHAMİD PARA BAĞIŞLADI
Sultan 2. Abdülhamid, ilgisini çeken bu teklifi incelemek ve görüşünü bildirmek üzere Erkan-ı Harbiyye’den Mehmed Şakir Paşa’ya havale etti. Mehmed Şakir Paşa, demir yolu sınırının iddiası maliyetini de hesaplayarak geçeceği güzergâhı gösterir bir harita ile padişaha arz etti.
2. Abdülhamid, 2 Mayıs 1900’de yayımladığı bir irade ile inşaata başlanmasını emretti ve inşaat 1 Eylül 1900’de yapılan resmi bir merasimden sonra başladı. Birinci evrede Şam’dan Mekke’ye ulaşması planlanan demir yolu sınırının ileride Akabe ve Cidde’ye bağlanması, hatta Yemen’e kadar uzatılması düşünüldü.
İNGİLTERE HER VAKİT KARŞI ÇIKMIŞTI
Birçok devlet Osmanlı İmparatorluğu’nun bu projesine karşı çıkmıştır. Bunların en başında bulunan İngiltere’ydi. İngilizler tarafından demiryolu projesinin aleyhine birçok propaganda yapılmıştır. Bunların ortasında: Toplanan bağışların demiryoluna gitmediği ve Osmanlı İmparatorluğu’nun bu paraları hazineye aktardığı üzere birçok şey vardı.
SERV MUTABAKATI PROJEYİ BİTİRDİ
Yapımından sonra ise düşünce oluşturdu. Bilhassa soygunculukla ve Hacı kafilelerini yağmalamakla geçinen Arap kabileleri bu sefer demiryolunu maksat almış, bölgedeki halk ise çokça traversleri söküp kendi işlerinde kullanma teşebbüsünde bulunmuştur.
Demiryolu çizgisi I. Dünya Savaşı sırasında Arap isyancılar tarafından ağır hasarlara uğramıştır. Sevr Antlaşması ile Osmanlı Devleti demiryolundaki haklarından vazgeçmek zorunda kalmıştır.